سوره های مکی و مدنی (۱)

یکی از مسایل مهم علوم قرآنی، مساله شناخت سوره های مکی و مدنی است تشخیص آنها به دلایل ذیل ضروری است:
۱٫ شناخت تاریخ و مخصوصا تسلسل آیات و سور و تدریجی بودن نزول آن ها، ازطریق شناخت سوره های مکی از مدنی است انسان پیوسته در این جست و جوست تا هر حادثه تاریخی را بشناسد، در چه زمانی و در کجا اتفاق افتاده، عوامل و اسباب پدیدآورنده آن چه بوده است بدین طریق دانستن سوره ها و آیه های مکی و تشخیص آن ها از آیه ها و سوره های مدنی از اهمیت به سزایی در فهم تاریخ تشریعات اسلامی برخوردار است.

ادامه نوشته

آغاز و مدت نزول (۳)

علامه طباطبایی همین تاویل را با بیانی لطیف تر مطرح کرده و فرموده است: «اساسا قرآن دارای وجود و حقیقتی دیگر است که در پس پرده وجود ظاهری خودپنهان و از دید و درک معمولی به دور است قرآن در وجود باطنی خود از هرگونه تجزیه و تفصیل عاری است نه جز دارد و نه فصل و نه آیه و نه سوره، بلکه یک وحدت حقیقی به هم پیوسته و مستحکمی است که در جای گاه بلند خود استوار واز دست رس همگان به دور است».

ادامه نوشته

آغاز و مدت نزول (۲)

«من المؤمنین رجال صدقوا ما عاهدوا اللّه علیه فمنهم من قضی نحبه و منهم من ینتظر وما بدلوا تبدیلا[۱]، در میان مؤمنان مردانی هستند که بر سر عهدی که با خدابستند صادقانه ایستاده اند بعضی پیمان خود را به آخر بردند (و در راه او شربت شهادت نوشیدند) و برخی دیگر در (همین) انتظارند، و هرگز تغییر و تبدیلی در عهدو پیمان خود ندادند».

ادامه نوشته

نزول قرآن

قرآن مجموعه آیات و سوره های نازل شده بر پیامبر اسلام (ص) است که پیش ازهجرت و پس از آن در مناسبت های مختلف و پیش آمدهای گوناگون به طور پراکنده نازل شده است سپس گردآوری شده و به صورت مجموعه کتاب درآمده است نزول قرآن تدریجی، آیه آیه و سوره سوره، بوده و تا آخرین سال حیات پیامبر(ص) ادامه داشته است در دوران حیات پیامبر(ص) هرگاه پیش آمدی رخ می داد یا مسلمانان بامشکلی روبرو می شدند، در ارتباط با آن پیش آمد یا برای رفع آن مشکل یا احیاناً پاسخ به سؤال های مطرح شده، مجموعه ای از آیات یا سوره ای نازل می شد این مناسبت ها و پیش آمدها را اصطلاحا اسباب نزول یا شان نزول می نامند،

ادامه نوشته

مبحث سوم: پیامدهاى حدیث سبعة احرف

جمع‏آورى قرآن توسط عثمان



از جمله پیامدهاى حدیث سبعة احرف، جمع‏آورى قرآن در زمان عثمان است. زیرا مسلّماً در زمان عثمان حدیث سبعة احرف مطرح و مورد استناد بوده است و مصاحف متعددى بر اساس قراآت متعدد، مبنى بر سبعة احرف رواج مى‏یافت. ازطرفى در زمان عثمان، مصحف معین و الگوى مشخصى در سرزمین‏هاى مسلمین وجود نداشت و باگذشت زمان، مصاحف متعددى فراهم مى‏شد و زمینه اختلاف قراآت مجدداً رو به رشد بود.

مصاحف تهیه شده هر کدام بر اساس قرائت خاصى بود و قراآت قرّائى چون ابیّ‏بن کعب و عبداللَّه بن مسعود و … با یکدیگر متفاوت بود و اختلاف قراآت تا آن‏جا روبه گسترش نمود که ممکن بود قراآت، دستخوش پریشانى واقع شده و گاه کلمات هم‏معنى جایگزین یکدیگر شود و هر کدام از قرا، قرائت خویش را به استناد حدیث سبعة احرف، قرآن مى‏دانست. در هر بلادى، قرائت خاصى مورد نظر بود و برخى افراد که قرائت متفاوتى را یاد مى‏گرفتند با یکدیگر در ستیز بودند و در مواردى به تکفیر یکدیگر مى‏پرداختند.

ادامه نوشته

فصل دوم:حدیث سبعة احرف و بررسى آن

ا تفحص و جست‏وجویى که در جوامع حدیثى اهل سنت، انجام شد، در سنن دارمى و ابن ماجه چنین روایتى یافت نشد. مجموع روایات مذکور، ۵۷ مورد مى‏باشد که برخى از آنها تکرارى و در تمام کتب اهل سنت نقل شده است. گاه نیز در ابتدا، یک‏روایت بوده که در یک کتاب، چندین مرتبه با راویان متعدد نقل شده است.

نخستین و معتبرترین کتابى که در آن همه احادیث مذکور در کنار هم جمع‏آورى شده است، تفسیر طبرى، جامع البیان عن تأویل آى القرآن، است. او در مقدمه تفسیر خود، تحت عنوان <القول فى اللغة الّتى نزل بها القرآن من لغات العرب» به بیان حدیث سبعة احرف مى‏پردازد که ۶۴ مورد روایت، با اسناد متفاوت نقل مى‏نماید، که ۳۸ مورد آن روایت نبوى و بقیه از صحابه است. روایات نبوى نیز خود به دو دسته قابل تقسیم‏است:

ادامه نوشته